Το πρότυπο του Passivhaus στο Ελληνικό - Μεσογειακό περιβάλλον
Μέσω αυτής της ερευνητικής εργασίας προσπαθώ να μελετήσω το γερμανικό πρότυπο ενεργειακού σχεδιασμού του Passivhaus και τη δυνατότητα εφαρμογής του στο Ελληνικό κλίμα.
Α. Εισαγωγή
Το πρότυπο του Passivhaus, εντάσσεται κάτω από τη μεγάλη «ομπρέλα» της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής. Κοινός στόχος τους είναι ο σχεδιασμός και η κατασκευή κτιρίων τα οποία αφήνουν το μικρότερο δυνατό ενεργειακό αποτύπωμα στο περιβάλλον.
Ορισμός του Passivhaus
Το πρότυπο ξεκίνησε από τη Γερμανία. Αφορά το σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων που καταναλώνουν έως και 90% λιγότερη ενέργεια σε σύγκριση με συμβατικά κτίρια αντίστοιχης χρήσης και μεγέθους, ενώ για τη θέρμανσή τους αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια.
Τα βασικά στοιχεία τα οποία οργανώνουν το Passivhaus είναι
Πρώτον, ο προσδιορισμός ενός ανώτατου ορίου ενεργειακής κατανάλωσης κατά τη λειτουργία τους:
1. Όριο για την ετήσια καταναλισκόμενη ενέργεια για τις ανάγκες θέρμανσης και δροσισμού, οι 15 kWh/m2.
2. Όριο ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας για κάθε λειτουργία, μαζί με τη θέρμανση και τον δροσισμού, οι 120 kWh/m2.
Δεύτερον, η κατασκευή των κτιρίων βάσει του τοπικού κλίματος κάθε περιοχής, για την εξασφάλιση συνθηκών οπτικής και θερμικής άνεσης στο εσωτερικό τους, καθώς και η οικονομικά προσιτή προσέγγιση των δύο παραπάνω.
Βασικές αρχές οργάνωσης του προτύπου
Για να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το πρότυπο, θα πρέπει πρώτα να προσδιοριστούν οι βασικές του αρχές.
1. Ο περιορισμός των ενεργειακών αναγκών των κατασκευών έως και στο 90% της κατανάλωσης αντίστοιχων συμβατικών κτιρίων, που συνεπάγεται τη μείωση του κόστους λειτουργίας των κατασκευών.
Βασικό στοιχείο εδώ είναι η ελάττωση της αναλογίας περιβλήματος/όγκου F/V χρησιμοποιώντας κατά προτίμηση συμπαγείς γεωμετρικές μορφές. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται και το κόστος κατασκευής του περιβλήματος.
Βασικό στοιχείο εδώ είναι η ελάττωση της αναλογίας περιβλήματος/όγκου F/V χρησιμοποιώντας κατά προτίμηση συμπαγείς γεωμετρικές μορφές. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται και το κόστος κατασκευής του περιβλήματος.
2. Η πλήρης αεροστεγανότητα του κελύφους των κατασκευών, που θα πρέπει να περιορίζεται στις 0,6 αλλαγές αέρα ανά ώρα.
3-4. Η εφαρμογή ενισχυμένης μόνωσης του περιβλήματος, ώστε αυτό τελικά να λειτουργεί σαν αεροστεγής υπνόσακος.
πολύ σημαντική εδώ είναι η ελαχιστοποίηση των θερμογεφυρών.
πολύ σημαντική εδώ είναι η ελαχιστοποίηση των θερμογεφυρών.
5. Η χρήση τριπλών υαλοπινάκων και μονωμένων πλαισίων, με στόχο τον περιορισμό των θερμικών απωλειών από τα ανοίγματα.
6. Η εξασφάλιση εσωτερικού αέρα βέλτιστης ποιότητας με τη χρήση μηχανικού αερισμού,
που συνδυάζεται με μηχανισμό ανάκτησης θερμότητας.Έτσι αξιοποιείται ένα μεγάλο ποσοστό θερμότητας που διαφορετικά θα διέφευγε στο περιβάλλον με την ανανέωση του αέρα.
που συνδυάζεται με μηχανισμό ανάκτησης θερμότητας.Έτσι αξιοποιείται ένα μεγάλο ποσοστό θερμότητας που διαφορετικά θα διέφευγε στο περιβάλλον με την ανανέωση του αέρα.
7. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας με στρατηγικές άμεσου ηλιασμού των χώρων, για περιορισμό της ανάγκης τεχνητής θέρμανσης.
8. Η αξιοποίηση των εσωτερικών κερδών, δηλαδή της θερμότητας που εκλύεται από τους χρήστες και τις συσκευές του κτιρίου.
Διαδικασία κατασκευής
Πέρα από τις αυστηρές ενεργειακές απαιτήσεις, ένα Passivhaus αντιμετωπίζεται όπως κάθε βιοκλιματικό κτίριο στον σχεδιασμό και την επιλογή υλικών.
Στο διάγραμμα, φαίνεται η διαδικασία κατασκευής ενός Passivhaus, η οποία ξεκινά με
1. τη θεμελίωση στο διαθέσιμο οικόπεδο, λαμβάνοντας υπόψη την τοπογραφία και τα χαρακτηριστικά του εδάφους της περιοχής
2-3. την χρήση υλικών που είναι διαθέσιμα σχετικά κοντά στο έργο, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα κατασκευών Passivhaus που δεν αποκλίνουν μορφολογικά και κατασκευαστικά από τα γύρω κτίρια
4-5. η φιλική προς το περιβάλλον προσέγγιση οδηγεί στη προτίμηση φυσικών υλικών. Π.χ. το μαλλί προβάτων για θερμομόνωση έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό, ακόμα και σε περιοχές με ακραίες καιρικές συνθήκες
6. τη φύτευση του δώματος για την επίτευξη θερμικής άνεσης στο εσωτερικό με φυσικό τρόπο, χωρίς τη δαπάνη ενέργειας
7. την επένδυση του εξωτερικού των κατασκευών με ποικιλία υλικών, όπως ξύλο
8. την τοποθέτηση τριπλών υαλοπινάκων για την αποφυγή διαρροής θερμότητας
9. την περίφραξη με φυσικό τρόπο, όπως για παράδειγμα με βλάστηση, αλλά και με παραδοσιακούς τρόπους – όπως ξερολιθιά – για την προστασία από τον άνεμο και άλλες οχλήσεις
10. τη χρήση δεξαμενών για συλλογή ομβρίων και την αξιοποίηση του νερού για τη συντήρηση του φυτεμένου δώματος και της βλάστησης γύρο από το κτίριο
11. και τέλος, την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας με τη χρήση ηλιακών πανέλων στο δώμα ή τη στέγη.
Διαγραμματική τομή - μορφή κατασκευής που σχεδιάστηκε βάσει του γερμανικού προτύπου Passivhaus.
Iστορική Αναδρομή
Για να γνωρίσουμε καλύτερα το πρότυπο θα πρέπει αρχικά, να προσδιοριστεί πότε αυτό ξεκίνησε.
Το πρότυπο έχει τις ρίζες του στις ΗΠΑ.
Εκεί ο Amory Lovins στην δεκαετία του 1970 πρότεινε τη δημιουργία ενός «super-insulated house».
Αυτό το υπερμονωμένο σπίτι θα μπορούσε να εξασφαλίζει θερμική άνεση στο εσωτερικό του με ένα σύστημα θέρμανσης ίσης ισχύος με ένα σεσουάρ.
Ορμώμενος από αυτό, ο Dr. Feist δημιούργησε το 1991 το νέο πρότυπο του Passivhaus, το οποίο τείνει πλέον να «κατακτήσει» μεγάλο μέρος της Ευρώπης και να επιστρέψει και στην Αμερική.
Αυτό το υπερμονωμένο σπίτι θα μπορούσε να εξασφαλίζει θερμική άνεση στο εσωτερικό του με ένα σύστημα θέρμανσης ίσης ισχύος με ένα σεσουάρ.
Ορμώμενος από αυτό, ο Dr. Feist δημιούργησε το 1991 το νέο πρότυπο του Passivhaus, το οποίο τείνει πλέον να «κατακτήσει» μεγάλο μέρος της Ευρώπης και να επιστρέψει και στην Αμερική.
Στη συνέχεια, αξίζει να δούμε τον λόγο για τον οποίο δημιουργήθηκε και ξεκίνησε να εφαρμόζεται το Passivhaus στην Γερμανία, και στην ευρύτερη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη.
Γιατί ξεκίνησε
Έχει υπολογιστεί ότι από τις επιπτώσεις ενός κτιρίου στο περιβάλλον, μόνο το 10% οφείλεται στα υλικά και τη διαδικασία κατασκευής της.
Το υπόλοιπο 90% οφείλεται στις ενεργειακές απαιτήσεις κατά τη χρήση του για την εξασφάλιση άνεσης στο εσωτερικό, ποσοστό που εξηγεί την ανάγκη προώθησης των ονομαζόμενων «πράσινων» κατασκευών.
Το υπόλοιπο 90% οφείλεται στις ενεργειακές απαιτήσεις κατά τη χρήση του για την εξασφάλιση άνεσης στο εσωτερικό, ποσοστό που εξηγεί την ανάγκη προώθησης των ονομαζόμενων «πράσινων» κατασκευών.
Η ενέργεια που καταναλώνεται σε κτίρια τύπου Passivhaus, μπορεί να μειωθεί έως και στο 1/8 εκείνης που δαπανάται σε συμβατικές κατασκευές.
Πού και πώς εξαπλώθηκε
Τα περισσότερα παραδείγματα εφαρμογής του προτύπου συναντώνται στην περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης.
Κάπου 20.000 κατασκευές το ακολουθούν, από τις οποίες οι 13.000 στη Γερμανία. Αυτό οφείλεται στο ότι το Passivhaus «γεννήθηκε» στη Γερμανία εστιάζοντας στις ενεργειακές ανάγκες κτιρίων σε ψυχρότερα κλίματα.
Κάπου 20.000 κατασκευές το ακολουθούν, από τις οποίες οι 13.000 στη Γερμανία. Αυτό οφείλεται στο ότι το Passivhaus «γεννήθηκε» στη Γερμανία εστιάζοντας στις ενεργειακές ανάγκες κτιρίων σε ψυχρότερα κλίματα.
Η ανάγκη κτιρίων με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις έκανε το πρότυπο όλο και πιο δημοφιλές, με εφαρμογές του και σε άλλες περιοχές, όπως οι ΗΠΑ, η Βόρεια Ισπανία και Γαλλία, καθώς και η Βόρεια Ιταλία.
Γιατί εξαπλώθηκε
Οι εξαιρετικά περιορισμένες ενεργειακές απαιτήσεις των κατασκευών τύπου Passivhaus, φαίνονται μέσω κάποιων παραδειγμάτων, για τις απαιτήσεις θέρμανσης χώρου διαβίωσης 20 m2:
1. που είναι ίσες με τη θερμότητα που εκπέμπουν 10 μικρά φωτιστικά ή
2. από τέσσερα άτομα στο χώρο.
Για να κατανοήσει καλύτερα κανείς ποιο είναι το ποσοστό της ενέργειας που καταναλώνεται από ένα κτίριο, αξίζει να αναφερθούμε στο παράδειγμα του πρώτου κτιρίου που σχεδιάστηκε βάσει του προτύπου του Passivhaus.
Συγκρότημα κατοικιών στο Darmstadt Kranichstein
Βασικά στοιχεία της κατασκευής, είναι:
1. η θερμομόνωση και αεροστεγανότητα του κελύφους,
2. ο άμεσος ηλιασμός των χώρων διημέρευσης που προσανατολίζονται προς το νότο, όπου υπάρχει και το μεγαλύτερο ποσοστό ανοιγμάτων,
3. τη χρήση μηχανικού αερισμού, σε συνδυασμό με ανάκτηση θερμότητας, για την εξασφάλιση άριστης ποιότητας αέρα στο εσωτερικό.
Η μέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας, με αέριο για καύσιμο, περιορίζεται στις 9,2 kWh/m2, δηλαδή αρκετά κάτω από το όριο των 15kWh/m2.
Η συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας περιορίζεται στις 38 kWh/m2, μέγεθος εντυπωσιακό αν συγκριθεί με εκείνο των συμβατικών κατασκευών της περιοχής που φτάνει τις 157 kWh/m2.
Τι σημαίνει η εφαρμογή του Passivhaus για τα κτίρια
Τα κτίρια τύπου Passivhaus, έχουν κάποια πολύ θετικά χαρακτηριστικά:
1. άνετα: η ενισχυμένη μόνωση και η αεροστεγανότητα του κελύφους των κατασκευών συνεπάγεται τις ελάχιστες απώλειες θερμότητας, με ομοιομορφία θερμοκρασίας και απουσία διακυμάνσεων στο εσωτερικό.
2. βιώσιμα: Η κατανάλωση μικρής ποσότητας ενέργειας για την επίτευξη άνεσης, συνεπάγεται και κατακόρυφη μείωση των εκπομπών CO2, με αποτέλεσμα το πρότυπο να συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος.
3. αποτελεσματικά: έχει μετρηθεί η απόδοση εκατοντάδων κτισμάτων που έχουν οικοδομηθεί βάσει του προτύπου. Τα αποτελέσματα ικανοποιούν τα προβλεπόμενα όρια, αποδεικνύοντας την επιτυχία της εφαρμογής του.
4. απλά: Τα κτίσματα τύπου Passivhaus δεν απαιτούν ειδική συμπεριφορά από τους ενοίκους τους για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, καθώς από τον ίδιο το σχεδιασμό των κατασκευών μπορεί να επιτευχθεί η άνεση στους χώρους.
5. συμφέροντα: Το πρόσθετο κόστος κατασκευής καλύπτεται από τη μειωμένη ενεργειακή κατανάλωση, η οποία, μετά την απόσβεση σε μερικά χρόνια, προσφέρει καθαρό όφελος στην υπόλοιπη ζωή τους.
Οικονομική Σκοπιά
Ο οικονομικός παράγων είναι το κλειδί για την εξάπλωση του προτύπου του Passivhaus, στις περιοχές της ευρύτερης Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.
Είμαι επίσης και ο βασικότερος λόγος μελλοντικής εφαρμογής του και σε περιοχές με ηπιότερο κλίμα, όπως στις Μεσογειακές χώρες.
Είμαι επίσης και ο βασικότερος λόγος μελλοντικής εφαρμογής του και σε περιοχές με ηπιότερο κλίμα, όπως στις Μεσογειακές χώρες.
Το πρότυπο είναι οικονομικά συμφέρον, εφόσον, βάσει των κτιρίων που έχουν ήδη κατασκευαστεί, ο σχεδιασμός και η ανέγερση ενός τέτοιου κτίσματος επιβαρύνει το κόστος από 2,85 έως 10%, σε σύγκριση με το κόστος κατασκευής συμβατικών κτισμάτων αντίστοιχων χαρακτηριστικών.
Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζεται το ποσοστό του πρόσθετου κόστους, καθώς και η διαφορά του κόστους κατασκευής ανά m2, σε έξι διαφορετικές χώρες της Ευρώπης.
Παραδείγματα
1. Κατοικία στο Bessancourt – Μπεσανκούρ -της Γαλλίας, από τους Cabinet d’ architecture.
Μέσω της σχηματικής τομής που ακλουθεί, παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η ροή θερμότητας και αέρα από και προς το κτίριο.
Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η δεύτερη επιδερμίδα από οριζόντια στοιχεία bamboo τα οποία καλύπτουν ολόκληρη τη νότια όψη της κατασκευής και μετακινούνται ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών και τις εξωτερικές συνθήκες.
2. Παιδικός σταθμός «Drag» Sanderum της Δανίας, από τον C. F. Møller.
Το κτίριο καταναλώνει το 19% της ενέργειας που χρησιμοποιείται από κατασκευές αντίστοιχης χρήσης και μεγέθους της περιοχής και είναι ένα από τα λιγοστά παραδείγματα κτιρίων Passivhaus με τέτοια χρήση.
Σημαντικό στοιχείο είναι το μεγάλο ποσοστό ανοιγμάτων στη νότια πλευρά του κτιρίου, όπου βρίσκονται και οι χώροι ύπνου και ξεκούρασης των παιδιών, ώστε να καταναλώνεται η ελάχιστη δυνατή ποσότητα μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για τη διατήρηση συνθηκών άνεσης στο εσωτερικό κατά τη διάρκεια λειτουργίας του κτιρίου.
Β. Εφαρμογή του προτύπου στη Μεσόγειο και την Ελλάδα.
Το βασικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο μέχρι τώρα, είναι εάν το Passivhaus, μπορεί να εφαρμοστεί και σε θερμότερα κλίματα. Τα περισσότερα κτίρια Passivhaus έχουν ήδη οικοδομηθεί στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.
Το κλίμα της Γερμανίας ποικίλει από περιοχή σε περιοχή, το ίδιο όμως συμβαίνει και στην Ελλάδα.
Οι περιοχές της Βόρειας Ελλάδας προσεγγίζουν περισσότερα τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σε περιοχές της Γερμανίας. Ωστόσο στην Ελλάδα, ένα διαφορετικό στοιχείο είναι το αυξημένο φορτίο δροσισμού το καλοκαίρι.
Οι περιοχές της Βόρειας Ελλάδας προσεγγίζουν περισσότερα τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σε περιοχές της Γερμανίας. Ωστόσο στην Ελλάδα, ένα διαφορετικό στοιχείο είναι το αυξημένο φορτίο δροσισμού το καλοκαίρι.
Στοιχεία διαφοροποίησης του προτύπου, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα.
Μερικά στοιχεία του Passivhaus, είναι απαραίτητο να διαφοροποιηθούν ώστε να καλύπτονται και θερμότερα κλίματα.
Μόνωση κελύφους
Η ενισχυμένη μόνωση αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία του προτύπου και δίνει τη δυνατότητα ελέγχου των απωλειών θερμότητας, άρα και της εσωτερικής θερμοκρασίας των κατασκευών.
Στις ψυχρές περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, το πάχος της μόνωσης μπορεί να φτάσει έως και τα 50 cm.
Σε θερμότερες περιοχές, έχει υπολογιστεί ότι η εφαρμογή τέτοιου πάχους μόνωσης είναι ασύμφορη, εάν συγκριθεί η μείωση των απωλειών με το κόστος αγοράς και τοποθέτησης.
Μια προσπάθεια προσδιορισμού του βέλτιστου πάχους μόνωσης έγινε σε μελέτη με θερμική προσομοίωση για τις ιταλικές πόλης του Μιλάνου, της Ρώμης και του Παλέρμο.
Μεταβαίνοντας νοτιότερα στην Ευρώπη, το πάχος μειώνεται.
Αναλυτικότερα, στο Βερολίνο, το πάχος της μόνωσης σε κτίρια Passivhaus, μπορεί να φτάσει έως και τα 40cm.
Στο νοτιότερο Μιλάνο η βέλτιστη μόνωση φτάνει τα 25 cm.
Στη Ρώμη, η οποία βρίσκεται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με τα Ιωάννινα, το πάχος της μόνωσης δεν ξεπερνά τα 15 cm, ενώ στο Παλέρμο, με γεωγραφικό πλάτος σαν του Πύργου, το πάχος φτάνει τα 12,5 cm.
Στο νοτιότερο Μιλάνο η βέλτιστη μόνωση φτάνει τα 25 cm.
Στη Ρώμη, η οποία βρίσκεται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με τα Ιωάννινα, το πάχος της μόνωσης δεν ξεπερνά τα 15 cm, ενώ στο Παλέρμο, με γεωγραφικό πλάτος σαν του Πύργου, το πάχος φτάνει τα 12,5 cm.
Στο σχέδιο φαίνεται ο τρόπος μόνωσης μιας κατασκευής Passivhaus, ώστε να ικανοποιούνται τα όρια ενεργειακής κατανάλωσης του προτύπου. Το κέλυφος λειτουργεί ενιαία, με τη θερμομόνωση να περιβάλλει κάθε τμήμα της κατασκευής, χωρίς να διακόπτεται η συνέχειά της.
Μόνωση Δώματος
Σε κάθε κατασκευή, ιδιαίτερα σε εκείνες που αντιμετωπίζουν προβλήματα θερινής υπερθέρμανσης, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη προστασία του δώματος, αφού αυτό δέχεται μεγάλη ποσότητα ηλιακής ενέργειας, ιδίως το καλοκαίρι. Η ενισχυμένη μόνωση και άλλες τεχνικές βοηθούν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του θέματος.
Φύτευση Δώματος
Άλλος τρόπος για την επίτευξη συνθηκών άνεσης κατά το καλοκαίρι είναι η φύτευση του δώματος, η οποία προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα για το μικρόκλιμα εντός και εκτός της κατασκευής. Στη συνέχεια παρουσιάζεται μια τυπική διάταξη για την εφαρμογή φύτευσης στο δώμα των κατασκευών.
Αεροστεγανότητα
Η αεροστεγανότητα του κελύφους αποτρέπει τη διαφυγή θερμού αέρα από το εσωτερικό και την είσοδο κρύου αέρα από το εξωτερικό περιβάλλον, στην οποία οφείλεται τουλάχιστον το 50% των θερμικών απωλειών του κτιρίου.
Αντίθετα με την Κεντρική Ευρώπη, σε περιοχές με ηπιότερους χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια, όπως οι χώρες της Μεσογείου, η αποφυγή του άδηλου αερισμού στην ουσία αποτρέπει τον φυσικό αερισμό των κτιρίων, ο οποίος μπορεί να εξασφαλίσει την ανανέωση του αέρα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με μικρή δαπάνη ενέργειας.
Τα προβλήματα εξαιτίας της πλήρους αεροστεγανότητας του κτιρίου, όπως η κακή ποιότητα αέρα του εσωτερικού, είναι εφικτό να αντιμετωπιστούν με τον μηχανικό εξαερισμό. Έτσι αποτρέπεται και η χρήση των ανοιγμάτων που μπορεί να ανατρέψει τα θερμικά δεδομένα του σχεδιασμού.
Μηχανικό σύστημα αερισμού
Το μηχανικό σύστημα αερισμού περιλαμβάνει και εναλλάκτη για την ανάκτηση θερμότητας.
Σε νότιες περιοχές, η χρήση ενός τέτοιου συστήματος μπορεί να περιοριστεί κατά ορισμένες περιόδους, χάρη στη κάλυψη των αναγκών αερισμού μέσω του άδηλου αερισμού τον χειμώνα και τη χρήση των ανοιγμάτων το καλοκαίρι.
Ανοίγματα στο Passivhaus
Σε περιοχές με θερμότερο κλίμα, όπως είναι το ελληνικό περιβάλλον, ο αερισμός κατά την ημέρα μέσω των παραθύρων οδηγεί στην επίτευξη άνεσης στο εσωτερικό χωρίς τη δαπάνη ενέργειας, επιτρέποντας και την οπτική επαφή μέσα-έξω. Η αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας μεθόδου εξαρτάται από το κλίμα της περιοχής, και ιδιαίτερα για το καλοκαίρι από τις θερμοκρασιακές διαφορές ημέρας και νύχτας.
Ένας γενικός κανόνας είναι ότι δεν θα πρέπει τον χειμώνα τα παράθυρα να ανοίγονται όταν η διαφορά θερμοκρασίας εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος ξεπερνά τους 3 oC. Το καλοκαίρι, τα παράθυρα θα πρέπει να παραμένουν κλειστά για διαφορές άνω των 10 oC.
Ηλιοπροστασία
Τα ανοίγματα θα πρέπει να έχουν κατάλληλο προσανατολισμό, ώστε να εκμεταλλεύονται ή να αποφεύγουν την ηλιακή ενέργεια ανάλογα με την εποχή. Απαραίτητη είναι η κατάλληλη ηλιοπροστασία από την εξωτερική τους πλευρά, είτε με κινητά ή σταθερά συστήματα, είτε με προεξοχές του ίδιου του κελύφους, είτε με βλάστηση.
Αξιοποίηση της Ηλιακής ενέργειας
Η αξιοποίηση της άμεσης ηλιακής πρόσπτωσης αποτελεί σημαντική εναλλακτική πηγή θέρμανσης, τόσο σε περιοχές με ψυχρό κλίμα όσο και σε χώρες όπως η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ο άμεσος ηλιασμός των χώρων μπορεί να γίνει αποτελεσματικά με την προσθήκη μεγάλων ανοιγμάτων και υλικών θερμικής αποθήκευσης σε νότιο προσανατολισμό. Σημαντική προϋπόθεση είναι η ηλιοπροστασία τους το καλοκαίρι.
Αξιοποίηση εδάφους
Το έδαφος μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους:
(α) με τη κάλυψη τμήματος της κατασκευής
(β) με την κατασκευή φυτεμένων δωμάτων και όψεων
(γ) με τη θέρμανση ή ψύξη του αέρα που διοχετεύεται στο εσωτερικό των κατασκευών, με τη διέλευσή του μέσα από υπόγειους αεραγωγούς.
Αυτή η λύση αξιοποιεί πολύ απλά τη σχεδόν σταθερή θερμοκρασία κάτω από βάθος 1-2 μέτρων για την επίτευξη θερμικής άνεσης ολόκληρο το έτος.
Αξιοποίηση υδάτινου στοιχείου
Η εξάτμιση του νερού που προκαλεί πτώση της θερμοκρασίας του γύρω αέρα, βοηθά στη βελτίωση των συνθηκών του περιβάλλοντος των κτιρίων χωρίς τη δαπάνη ενέργειας. Ο δροσισμός μέσω εξάτμισης μπορεί να επιτευχθεί με σιντριβάνια και υδάτινες επιφάνειες στο εξωτερικό των κατασκευών.
Η μέθοδος αυξάνει την περιεκτικότητα του αέρα σε υδρατμούς, γι’ αυτό ενδείκνυται μόνο σε συνθήκες χαμηλής σχετικής υγρασίας. Ακόμη, το υδάτινο στοιχείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για θερμική αποθήκευση, με την τοποθέτηση κατακόρυφων δοχείων νερού σε νότιο προσανατολισμό, ή με ρηχές δεξαμενές στα δώματα.
Βλάστηση
Η βλάστηση μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα στη βελτίωση του μικροκλίματος εξωτερικά και εσωτερικά των κτιρίων, παρέχοντας ηλιοπροστασία και τη δροσιά της διαπνοής. Μπορεί να ενταχθεί είτε στο κέλυφός– με τη φύτευση του δώματος και των όψεων του κτιρίου- είτε στον περιβάλλοντα χώρο. 
Διαφορές τρόπου ζωής
Στις περιοχές όπου επικρατεί εύκρατο κλίμα, η διαβίωση είναι στενά συνδεδεμένη με υπαίθριους χώρους.
Σημαντικά στοιχεία των κατασκευών για την ενοποίηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου κατά το καλοκαίρι -αλλά όχι μόνο- είναι οι ημιυπαίθριοι χώροι και οι εξώστες.
Οι τελευταίοι επιτρέπουν την ένταξη της βλάστησης σε διαφορετικά επίπεδα, καθώς και την επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον σε σχετικά προστατευμένους χώρους διημέρευσης.
Σημαντικά στοιχεία των κατασκευών για την ενοποίηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου κατά το καλοκαίρι -αλλά όχι μόνο- είναι οι ημιυπαίθριοι χώροι και οι εξώστες.
Οι τελευταίοι επιτρέπουν την ένταξη της βλάστησης σε διαφορετικά επίπεδα, καθώς και την επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον σε σχετικά προστατευμένους χώρους διημέρευσης.
Γ. Διαφορές ενεργειακών απαιτήσεων
Όπως αναφέρθηκε, οι περιοχές της Ελλάδας παρουσιάζουν σημαντικές κλιματικές διαφορές. Οι αρχές του προτύπου αντιμετωπίζουν και τελικά περιορίζουν αποτελεσματικά τις αυξημένες ανάγκες θέρμανσης, αφού το Passivhaus δημιουργήθηκε ώστε να ικανοποιεί τις συνθήκες χωρών με κλίμα ψυχρότερο του Ελληνικού.
Αυτό σημαίνει ότι, τα ερωτήματα για τη καταλληλότητά του στο ελληνικό περιβάλλον εντοπίζονται κυρίως στην αυξημένη ανάγκη θερινού δροσισμού. Τα ερωτήματα αυτά διαφοροποιούνται ανάλογα με τη κλιματική ζώνη όπου αναφερόμαστε.
Σημειώνεται εδώ η διαίρεση της χώρας σε 4 ζώνες, από τη θερμή Κρήτη ως την ψυχρή Φλώρινα.
Στην ψυχρότερη ζώνη της χώρας Δ -και λιγότερο στη Γ- οι θερμοκρασίες του χειμώνα προσεγγίζουν εκείνες της Γερμανίας, παραμένοντας όμως πάντα μεγαλύτερες. Ωστόσο στις Α και Β τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά, αφού το καλοκαίρι ο δροσισμός είναι απόλυτα απαραίτητος.
Η εφαρμογή του Passivhaus, στο Ελληνικό περιβάλλον, απαιτεί αναδιαμόρφωση των αρχών του.
Για την προσέγγιση αυτού του ερωτήματος και τη διερεύνηση του κατά πόσο η λειτουργία τέτοιων κτιρίων είναι εφικτή στο κλίμα της Ελλάδας, καταλυτική σημασία είχε η συνάντησή μου με τον κο Παλατζά, ο οποίος κατασκευάζει το πρώτο κτίριο στην Ελλάδα σύμφωνα με το πρότυπο, με στόχο να λάβει επίσημη πιστοποίηση από το Ινστιτούτο του Passivhaus.
Πρόκειται για μονοκατοικία που οικοδομείται στην Πεντέλη και αποτελεί δείγμα του τρόπου με τον οποίο μπορεί το πρότυπο να λειτουργήσει στο Ελληνικό κλίμα.
Πρόκειται για μονοκατοικία που οικοδομείται στην Πεντέλη και αποτελεί δείγμα του τρόπου με τον οποίο μπορεί το πρότυπο να λειτουργήσει στο Ελληνικό κλίμα.
Μένει να διαπιστώσουμε εάν η αναπροσαρμογή του Passivhaus μπορεί να είναι εύκολη και αποτελεσματική, ώστε μετά από αυτό το πρώτο κτίριο να το ακολουθήσουν κι άλλα.
